Απόρραξις
ή ανακρουσία, αρπαστών επίσκυρος ή επίκοινος, κερητίζειν, κορυκομαχία,
ουρανία ή εφηβική, τρίγωνον, φενίνδα ή εφετίνδα,αντισφαίρισις»,
«διασφαίρισις» «σφαιρομαχία» και «ιππαστί σφαίρισις.
Δέκα κα πλέον ονομασίες είχαν οι πρόγονοί μας γα το Ποδόσφαιρο !!!!!!!!!!
Ancient Greek Football player - Pentelic marble grave stele relief - National museum of Athens
Επιτύμβια στήλη σφαιριστή όπου ο ποδοσφαιριστής ισορροπεί στο γόνατο του ή εκτελεί ασκήσεις δεξιοτεχνίας με μπάλα και γόνατο.
Αρχαιολογικό μουσείο Αθηνών
Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν ιδιαίτερη κλίση στα σφαιριστικά παιγνίδια, στις «σφαιρίσεις» όπως ονομάζονταν. Διατίθετο μάλιστα, ιδιαίτερος χώρος στα Γυμναστήρια και τις παλαίστρες για τις σφαιριστικές ασκήσεις ή τη διεξαγωγή παιγνιδιών από τους σφαιριστές που ονομαζόταν σφαιριστήριο η σφαιρίστρα.
Τα παιγνίδια με τη μπάλα ήσαν πολλά. Οι αναφορές του Ομήρου (8ος αι.πΧ) τεκμηριώνουν
παλαιότερη μακρά παράδοση σφαιρισεων και μάλιστα όχι μόνο στους άνδρες αλλά και στις γυναίκες
.Η πρώτη αναφορά του, στο Ζ´ της Οδύσσειας αφορά το παιγνίδι της σφαίρας που έπαιζε με τις βάγιες της η Ναυσικά, κόρη του βασιλιά των Φαιάκων Αλκίνοου στο χώρο όπου βρίσκουν τον Οδυσσέα ναυαγό.
Στη συνέχεια ο Όμηρος περιγράφοντας τη γιορτή στους Φαίακες προς τιμή του Οδυσσέα αναφέρεται στο σφαιριστικό παιγνίδι υπό τύπον επίδειξης όπου έλαβαν μέρος δύο τουλάχιστον άτομα:
«Ο ένας έριχνε τη σφαίρα προς τα σύννεφα τα σκιερά λυγίζοντας το κορμί του πίσω, ενώ ο άλλος σηκωνόταν από τη γη ψηλά και την έπιανε εύκολα, προτού να πατήσει με τα πόδια του στη γη.»
Ο ποιητής φυσικά δεν επικεντρώνεται σε διευκρινιστικές λεπτομέρειες αλλά πάντα σκιαγραφεί σε αδρές γραμμές τις κοινωνικές περιγραφές που παραθέτει. Από τη μικρή όμως περιγραφή του πιο πάνω αποσπάσματος, δεν χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να αντιληφθούμε ότι θα μπορούσε να αφορά και απόκρουση ή σύλληψη μπάλας από τερματοφύλακα.
Για τις σφαιρίσεις, έγραψαν πολλοί από τους αρχαίους φιλοσόφους όπως ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης, ο Πλούταρχος, ο Γαληνός, ο Αθηναίος, ο Πολυδεύκης, ο Λάκων Τιμοκράτης, ο Ησύχιος, ο Φώτιος κ.α.
Οι Πλάτων και Αριστοτέλης , σύστηναν για άθληση ,μεταξύ άλλων όχι τις βαριές και επικίνδυνες ασκήσεις αλλά παιγνίδια με την μπάλα, τρέξιμο, άλμα κ.λ.π.
Ο τραγικός ποιητής Σοφοκλής όταν ήταν νέος διακρινόταν για τη χάρη και την επιδεξιότητα του στο παιγνίδι της σφαίρας πράγμα που φαινόταν όταν ο ίδιος έπαιζε το ρόλο της Ναυσικάς στο θέατρο. Αλλά και ο Ισοκράτης φαίνεται ότι αγαπούσε τα σφαιριστικά παιγνίδια, αφού ο Πλούταρχος αναφέρεται στην ύπαρξη ενός παιδικού αγάλματος, σε κάποιο σφαιριστηριο της Αθήνας, που παρίστανε τον ίδιο το ρήτορα, «Κερητίζοντα».
Ο Μέγας Αλέξανδρος ,επίσης, έτρεφε μεγάλη συμπάθεια για τα παιγνίδια της σφαίρας ,γι’ αυτό επί της εποχής του πήραν μεγάλη ώθηση και διάδοση οι σφαιρισεις. Αυτός, σύμφωνα με τον Harris (1972) ήταν και ο λόγος που ιδρύονταν τότε διάφορα γυμναστήρια ως ειδικοί χώροι για τις ανάγκες των σφαιριστικών παιγνιδιών.
Από τη στιγμή δε που οι έλληνες «...έφτιαξαν γυμναστήρια σφαίρας, ένα μέρος της εσωτερικής αυλής του σπιτιού τους αφιερώθηκε κατά κανόνα στα παιγνίδια της μπάλας».
Σύμφωνα με τον Αθήναιο, εξάλλου, ο Αλέξανδρος μετά τον πρόωρο θάνατο του ηθοποιού Αριστόνικου του Καρύστιου ,έστησε στην Αθήνα και τον ανδριάντα του, επειδή ήταν άριστος σφαιριστής .
Ανάλογες τιμές απολάμβαναν και οι προπονητές των αθλητών που ονομάζονταν Σφαιριστές
ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΠΑΙΓΝΙΔΙΩΝ
Τα είδη των παιγνιδιών με σφαίρα ήσαν αρκετά . Ο Πολυδεύκης διασώζει τα εξής: « απορραξις ή ανακρουσία, αρπαστών επίσκυρος ή επίκοινος, κερητίζειν, κορυκομαχία, ουρανία ή εφηβική, τρίγωνον, φενίνδα ή εφετίνδα».
Εν σε άλλους συγγραφείς συναντούμε : «αντισφαίρισις», «διασφαίρισις» «σφαιρομαχία» και «ιππαστί σφαίρισις».
Ο Γαληνός επίσης στο έργο του που ονομάζεται: «περί του δια της μικράς σφαίρας γυμνασίου» το είδος αυτό του παιγνιδιού «προσπαθεί να μορφοποιήσει και συστηματοποιήσει μια κατηγορία ασκήσεων με σφαίρα».
Σε κεραμικό θραύσμα που βρέθηκε στην Κόρινθο εικονίζεται νέος με μικρή μπάλα και δίπλα γέροντας να κρατά ράβδο έτοιμος να κτυπήσει μπάλα. Το παιγνίδι θυμίζει κάτι ανάμεσα στο μπάιζ-μπολλ και το σοφτ-μπολλ. Θα μπορούσε κάλλιστα να ονομασθεί «ραβδοσφαιριση»
Κατά τους βυζαντινούς χρόνους και μετά την μεσολάβηση της ρωμαϊκής κατάκτησης οπόταν οι Ρωμαίοι αντέγραψαν πλήρως τις ελληνικές κοινωνικές συνήθειες και επομένως και τα παιγνίδια, η σφαίρα εντοπίζεται και ως μάππα, λέξη που χρησιμοποιείται στην Κύπρο για να δηλώσει την μπάλα που χρησιμοποιείται για το ποδόσφαιρο αλλά και γενικά ως ονομασία του ίδιου του παιγνιδιού.
α είδη της σφαίρας
Όπως εντοπίζει ο Τάκης Σακελάριος ,αναφέρονται διάφορα είδη σφαίρας αναλόγως μεγέθους ,κατασκευής χρήσης σχήματος και χρώματος .Έτσι έχουμε :πάλα, πίλος, πορφυρέη, σφαίριον, αγαθίς, συκαμίνη ,εύκυκλος, ευτρόχαλος, θύλακος ,αναβαλλίς ,αδρόσφαιρον ,μεσόσφαιρον ,μικρόσφαιρον ,φούλικλον, ραπτή σφαίρα,, δωδεκάσκυτος. Ο Λάζος συγκεντρώνει πέντε περίπου αναλόγως του μεγέθους και της κατασκευής :Θύλαξ(από φούσκα ζώου τυλιγμένη με δέρμα χοίρου η ελαφιού), Φούλικλος(ραμμένη με πολύχρωμα κομμάτια ύφασμα και παραγεμισμένη με νήματα η πούπουλα),Κώρηξ(με δέρμα χοίρου, και παραγεμισμένη με τριμμένα κεραμικά η αλεύρι), Αρπαστή(με νήματα Μαλίου σφικτά και εξωτερικά με ραμμένο ύφασμα), Χωριάτικη(μέσου μεγέθους ελαφριά, με πούπουλα η κομμάτια σπάγκου και εξωτερικά με δέρμα η ύφασμα) Τριγών.
ΤΡΟΠΟΣ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΣΩΖΟΜΕΝΩΝ ΣΦΑΙΡΙΣΤΙΚΩΝ ΠΑΙΓΝΙΔΙΩΝ
Ο Αθηναίος (αρχές 5ου αι. πΧ) στους Δειπνοσοφιστές (1.14) περιγράφει το παιγνίδι «άρπαστον» ως ορμητικό και εξαντλητικό παιγνίδι που απαιτούσε, εξαιτίας των λαβών ειδικές ασκήσεις στον τράχηλο: «πολύ δε σύντονο και κουραστικόν της περί την σφαιριστικήν, αμίλλης τότε κατά τους τραχηλισμούς ρωμαλέον».
Το «άρπαστον» πιθανώς ήταν το προγενέστερον ονομαζόμενο «φαινίνδα» λέξη που εκφράζει την έννοια της προσποίησης (ξεγέλασμα). Έκανε δηλαδή προσποίηση ο παίκτης ότι θα ρίξει σε κάποιον την σφαίρα ενώ την έριχνε σε άλλον. Πράγμα δηλαδή που και σήμερα συμβαίνει στο ποδόσφαιρο.
Ο Ι. Πολυδεύκης στον «Ονομαστικόν» του δίνει τις πιο κάτω πληροφορίες σχετικά με τα σφαιριστικά παιγνίδια:
«Για το παιγνίδι της σφαίρας υπήρχαν πολλά ονόματα όπως επίσκυρος, φαινίνδα, απόρραξις, ουρανία. Και η μεν επίσκυρος είχε ακόμη την προσωνυμία εφηβική και επίκοινος, παίζεται δε με τους παίκτες χωρισμένους σε δύο ίσες ομάδες·έπειτα, αφού τραβήξουν στο μέσο με μια πέτρα μυτερή μια γραμμή, που την ονομάζουν «σκύρον» και αφού τοποθετήσουν σ’ αυτή τη σφαίρα, δύο άλλες γραμμές ύστερα αφού χαράξουν από τη μια και από την άλλη μεριά των παρατάξεων, ρίχνουν τη σφαίρα (μπάλα) εκείνοι που πρώτοι τη σηκώνουν εναντίον των άλλων, των οποίων έργο είναι ν’ αρπάξουν τη μπάλα και να τη ρίξουν εναντίον των πρώτων, μέχρις ότου η μια ομάδα σπρώξει την άλλη πέρα από την τελευταία γραμμή. Η δε φαινίνδα πήρε το όνομα της ή από τον Φαινίδη, που πρώτος την εφεύρε ή από το φενακίζω (που σημαίνει εξαπατώ) διότι αν και υποδείκνυαν άλλο, τη ρίχνουν εναντίον άλλου, εξαπατώντας τον ενδιαφερόμενο.
Θα μπορούσε να υποτεθεί ότι είναι το παιγνίδι που παίζεται με τη μικρή μπάλα και που πήρε το όνομα από την προσπάθεια με τη βία ν’ αποσπαστεί η μπάλα. Ίσως έτσι θα ονόμαζε κάποιος και το παιχνίδι με τη μαλακή σφαίρα (μπάλα). Κατά δε την απόρραξη έπρεπε αφού κτυπήσει την μπάλα στο έδαφος με δύναμη, και αφού δεκτεί το κτύπημα της μπάλας με το χέρι, να την ξανακτυπήσει (στο έδαφος) και άθροιζε (μετρούσε) τον αριθμό των κτυπημάτων. Κατά δε την ουρανίαν, αφού ο μεν παίκτης ανάστρεφε τον εαυτό του, έριχνε προς τα πάνω τη σφαίρα στον ουρανό· και αυτό που πηδούσαν [για να τη πιάσουν] όφειλαν να την αρπάξουν πριν πέσει στη γη, πράγμα που φαίνεται να δηλώνει και ο Όμηρος στους Φαίακες. Όταν, όμως, έστελναν την μπάλα προς τον τοίχο, μετρούσαν τον αριθμό των κτυπημάτων. Και εκείνος που ηττάτο (έχανε) ονομάζετο «όνος» (γαϊδούρι) και έκανε ότι τον διέτασσαν και ο νικητής (ονομάζετο) βασιλιάς και ήταν αυτός που διέτασσε. Θα μπορούσε, λοιπόν, κάποιος να πει ότι αυτός που ασχολείται με την μπάλα, παίζει μπάλα, πετά την μπάλα, κτυπά την μπάλα, ρίχνει, στέλλει, εκπέμπει, εξαποστέλλει, ξαναστέλλει, αντιρίχνει, αντιεπαναφέρει την μπάλα, ασχολείται με τα της μπάλας, είναι ρυθμικός, καλόσχημος (με καλή εμφάνιση), καλός σκοπευτής, επόπτης, νευρώδης. Είναι δε δυνατό να ονομάσει κανείς το παιχνίδι επίσκυρο και σφαιρομαχία»
Ανέκδοτη μετάφραση Μόδεστου Σαμάρα+
Ο Παυσανίας μάλιστα (2ος μΧ αιώνας) αναφέρεται στο άγαλμα του Ηρακλή όπου θυσίαζαν οι «σφαιριστές» της Σπάρτης, οι αθλητές δηλαδή της σφαίρας (μπάλας) που ήταν ομαδικό, κάτι ανάλογο με το αγώνισμα του πλατανιστά. Υπήρχαν μάλιστα διάφορες ομάδες. Από επιγραφές που σώζονται σε νικητήριες στήλες είναι γνωστοί οι σφαιρείς των Πιτανατών, των λιμναέων, των κυνοουρέων.
Το άθλημα της σφαίρας γινόταν στο δρόμο, κοντά στον οποίον βρισκόταν το άγαλμα του «Ηρακλή» ή στο χώρο κοντά στο ιερό της «Ορθίας».
Για τον τρόπο διεξαγωγής, ο Λουκιανός στον «Ανάχαρση» αναφέρει ότι οι σφαιρείς συμπλέκονταν, πράγμα που φανερώνει ότι επρόκειτο για βίαιο παιγνίδι ανάλογο με τον γνωστό πλατινιστά. Γράφει: «μηδέ οίεσθαι μάτην πονείν αυτούς, οπόταν σφαίρας περί εν των θεάτρω συμπέσοντες παιώσιν αλλήλους».
ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΕΣ ΣΚΗΝΕΣ
Χαρακτηριστική πάντως είναι η σκηνή με την επιτύμβια στήλη σφαιριστή όπου ο ποδοσφαιριστής ισορροπεί στο γόνατο του ή εκτελεί ασκήσεις δεξιοτεχνίας με μπάλα και γόνατο. Αυτή η στάση είναι σήμερα σε όλους γνωστό ότι αφορά ποδόσφαιρο και δείχνει την ικανότητα του παίχτη για έλεγχο της μπάλας.
Περισσότερες πληροφορίες
http://
Δέκα κα πλέον ονομασίες είχαν οι πρόγονοί μας γα το Ποδόσφαιρο !!!!!!!!!!
Ancient Greek Football player - Pentelic marble grave stele relief - National museum of Athens
Επιτύμβια στήλη σφαιριστή όπου ο ποδοσφαιριστής ισορροπεί στο γόνατο του ή εκτελεί ασκήσεις δεξιοτεχνίας με μπάλα και γόνατο.
Αρχαιολογικό μουσείο Αθηνών
Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν ιδιαίτερη κλίση στα σφαιριστικά παιγνίδια, στις «σφαιρίσεις» όπως ονομάζονταν. Διατίθετο μάλιστα, ιδιαίτερος χώρος στα Γυμναστήρια και τις παλαίστρες για τις σφαιριστικές ασκήσεις ή τη διεξαγωγή παιγνιδιών από τους σφαιριστές που ονομαζόταν σφαιριστήριο η σφαιρίστρα.
Τα παιγνίδια με τη μπάλα ήσαν πολλά. Οι αναφορές του Ομήρου (8ος αι.πΧ) τεκμηριώνουν
παλαιότερη μακρά παράδοση σφαιρισεων και μάλιστα όχι μόνο στους άνδρες αλλά και στις γυναίκες
.Η πρώτη αναφορά του, στο Ζ´ της Οδύσσειας αφορά το παιγνίδι της σφαίρας που έπαιζε με τις βάγιες της η Ναυσικά, κόρη του βασιλιά των Φαιάκων Αλκίνοου στο χώρο όπου βρίσκουν τον Οδυσσέα ναυαγό.
Στη συνέχεια ο Όμηρος περιγράφοντας τη γιορτή στους Φαίακες προς τιμή του Οδυσσέα αναφέρεται στο σφαιριστικό παιγνίδι υπό τύπον επίδειξης όπου έλαβαν μέρος δύο τουλάχιστον άτομα:
«Ο ένας έριχνε τη σφαίρα προς τα σύννεφα τα σκιερά λυγίζοντας το κορμί του πίσω, ενώ ο άλλος σηκωνόταν από τη γη ψηλά και την έπιανε εύκολα, προτού να πατήσει με τα πόδια του στη γη.»
Ο ποιητής φυσικά δεν επικεντρώνεται σε διευκρινιστικές λεπτομέρειες αλλά πάντα σκιαγραφεί σε αδρές γραμμές τις κοινωνικές περιγραφές που παραθέτει. Από τη μικρή όμως περιγραφή του πιο πάνω αποσπάσματος, δεν χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να αντιληφθούμε ότι θα μπορούσε να αφορά και απόκρουση ή σύλληψη μπάλας από τερματοφύλακα.
Για τις σφαιρίσεις, έγραψαν πολλοί από τους αρχαίους φιλοσόφους όπως ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης, ο Πλούταρχος, ο Γαληνός, ο Αθηναίος, ο Πολυδεύκης, ο Λάκων Τιμοκράτης, ο Ησύχιος, ο Φώτιος κ.α.
Οι Πλάτων και Αριστοτέλης , σύστηναν για άθληση ,μεταξύ άλλων όχι τις βαριές και επικίνδυνες ασκήσεις αλλά παιγνίδια με την μπάλα, τρέξιμο, άλμα κ.λ.π.
Ο τραγικός ποιητής Σοφοκλής όταν ήταν νέος διακρινόταν για τη χάρη και την επιδεξιότητα του στο παιγνίδι της σφαίρας πράγμα που φαινόταν όταν ο ίδιος έπαιζε το ρόλο της Ναυσικάς στο θέατρο. Αλλά και ο Ισοκράτης φαίνεται ότι αγαπούσε τα σφαιριστικά παιγνίδια, αφού ο Πλούταρχος αναφέρεται στην ύπαρξη ενός παιδικού αγάλματος, σε κάποιο σφαιριστηριο της Αθήνας, που παρίστανε τον ίδιο το ρήτορα, «Κερητίζοντα».
Ο Μέγας Αλέξανδρος ,επίσης, έτρεφε μεγάλη συμπάθεια για τα παιγνίδια της σφαίρας ,γι’ αυτό επί της εποχής του πήραν μεγάλη ώθηση και διάδοση οι σφαιρισεις. Αυτός, σύμφωνα με τον Harris (1972) ήταν και ο λόγος που ιδρύονταν τότε διάφορα γυμναστήρια ως ειδικοί χώροι για τις ανάγκες των σφαιριστικών παιγνιδιών.
Από τη στιγμή δε που οι έλληνες «...έφτιαξαν γυμναστήρια σφαίρας, ένα μέρος της εσωτερικής αυλής του σπιτιού τους αφιερώθηκε κατά κανόνα στα παιγνίδια της μπάλας».
Σύμφωνα με τον Αθήναιο, εξάλλου, ο Αλέξανδρος μετά τον πρόωρο θάνατο του ηθοποιού Αριστόνικου του Καρύστιου ,έστησε στην Αθήνα και τον ανδριάντα του, επειδή ήταν άριστος σφαιριστής .
Ανάλογες τιμές απολάμβαναν και οι προπονητές των αθλητών που ονομάζονταν Σφαιριστές
ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΠΑΙΓΝΙΔΙΩΝ
Τα είδη των παιγνιδιών με σφαίρα ήσαν αρκετά . Ο Πολυδεύκης διασώζει τα εξής: « απορραξις ή ανακρουσία, αρπαστών επίσκυρος ή επίκοινος, κερητίζειν, κορυκομαχία, ουρανία ή εφηβική, τρίγωνον, φενίνδα ή εφετίνδα».
Εν σε άλλους συγγραφείς συναντούμε : «αντισφαίρισις», «διασφαίρισις» «σφαιρομαχία» και «ιππαστί σφαίρισις».
Ο Γαληνός επίσης στο έργο του που ονομάζεται: «περί του δια της μικράς σφαίρας γυμνασίου» το είδος αυτό του παιγνιδιού «προσπαθεί να μορφοποιήσει και συστηματοποιήσει μια κατηγορία ασκήσεων με σφαίρα».
Σε κεραμικό θραύσμα που βρέθηκε στην Κόρινθο εικονίζεται νέος με μικρή μπάλα και δίπλα γέροντας να κρατά ράβδο έτοιμος να κτυπήσει μπάλα. Το παιγνίδι θυμίζει κάτι ανάμεσα στο μπάιζ-μπολλ και το σοφτ-μπολλ. Θα μπορούσε κάλλιστα να ονομασθεί «ραβδοσφαιριση»
Κατά τους βυζαντινούς χρόνους και μετά την μεσολάβηση της ρωμαϊκής κατάκτησης οπόταν οι Ρωμαίοι αντέγραψαν πλήρως τις ελληνικές κοινωνικές συνήθειες και επομένως και τα παιγνίδια, η σφαίρα εντοπίζεται και ως μάππα, λέξη που χρησιμοποιείται στην Κύπρο για να δηλώσει την μπάλα που χρησιμοποιείται για το ποδόσφαιρο αλλά και γενικά ως ονομασία του ίδιου του παιγνιδιού.
α είδη της σφαίρας
Όπως εντοπίζει ο Τάκης Σακελάριος ,αναφέρονται διάφορα είδη σφαίρας αναλόγως μεγέθους ,κατασκευής χρήσης σχήματος και χρώματος .Έτσι έχουμε :πάλα, πίλος, πορφυρέη, σφαίριον, αγαθίς, συκαμίνη ,εύκυκλος, ευτρόχαλος, θύλακος ,αναβαλλίς ,αδρόσφαιρον ,μεσόσφαιρον ,μικρόσφαιρον ,φούλικλον, ραπτή σφαίρα,, δωδεκάσκυτος. Ο Λάζος συγκεντρώνει πέντε περίπου αναλόγως του μεγέθους και της κατασκευής :Θύλαξ(από φούσκα ζώου τυλιγμένη με δέρμα χοίρου η ελαφιού), Φούλικλος(ραμμένη με πολύχρωμα κομμάτια ύφασμα και παραγεμισμένη με νήματα η πούπουλα),Κώρηξ(με δέρμα χοίρου, και παραγεμισμένη με τριμμένα κεραμικά η αλεύρι), Αρπαστή(με νήματα Μαλίου σφικτά και εξωτερικά με ραμμένο ύφασμα), Χωριάτικη(μέσου μεγέθους ελαφριά, με πούπουλα η κομμάτια σπάγκου και εξωτερικά με δέρμα η ύφασμα) Τριγών.
ΤΡΟΠΟΣ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΣΩΖΟΜΕΝΩΝ ΣΦΑΙΡΙΣΤΙΚΩΝ ΠΑΙΓΝΙΔΙΩΝ
Ο Αθηναίος (αρχές 5ου αι. πΧ) στους Δειπνοσοφιστές (1.14) περιγράφει το παιγνίδι «άρπαστον» ως ορμητικό και εξαντλητικό παιγνίδι που απαιτούσε, εξαιτίας των λαβών ειδικές ασκήσεις στον τράχηλο: «πολύ δε σύντονο και κουραστικόν της περί την σφαιριστικήν, αμίλλης τότε κατά τους τραχηλισμούς ρωμαλέον».
Το «άρπαστον» πιθανώς ήταν το προγενέστερον ονομαζόμενο «φαινίνδα» λέξη που εκφράζει την έννοια της προσποίησης (ξεγέλασμα). Έκανε δηλαδή προσποίηση ο παίκτης ότι θα ρίξει σε κάποιον την σφαίρα ενώ την έριχνε σε άλλον. Πράγμα δηλαδή που και σήμερα συμβαίνει στο ποδόσφαιρο.
Ο Ι. Πολυδεύκης στον «Ονομαστικόν» του δίνει τις πιο κάτω πληροφορίες σχετικά με τα σφαιριστικά παιγνίδια:
«Για το παιγνίδι της σφαίρας υπήρχαν πολλά ονόματα όπως επίσκυρος, φαινίνδα, απόρραξις, ουρανία. Και η μεν επίσκυρος είχε ακόμη την προσωνυμία εφηβική και επίκοινος, παίζεται δε με τους παίκτες χωρισμένους σε δύο ίσες ομάδες·έπειτα, αφού τραβήξουν στο μέσο με μια πέτρα μυτερή μια γραμμή, που την ονομάζουν «σκύρον» και αφού τοποθετήσουν σ’ αυτή τη σφαίρα, δύο άλλες γραμμές ύστερα αφού χαράξουν από τη μια και από την άλλη μεριά των παρατάξεων, ρίχνουν τη σφαίρα (μπάλα) εκείνοι που πρώτοι τη σηκώνουν εναντίον των άλλων, των οποίων έργο είναι ν’ αρπάξουν τη μπάλα και να τη ρίξουν εναντίον των πρώτων, μέχρις ότου η μια ομάδα σπρώξει την άλλη πέρα από την τελευταία γραμμή. Η δε φαινίνδα πήρε το όνομα της ή από τον Φαινίδη, που πρώτος την εφεύρε ή από το φενακίζω (που σημαίνει εξαπατώ) διότι αν και υποδείκνυαν άλλο, τη ρίχνουν εναντίον άλλου, εξαπατώντας τον ενδιαφερόμενο.
Θα μπορούσε να υποτεθεί ότι είναι το παιγνίδι που παίζεται με τη μικρή μπάλα και που πήρε το όνομα από την προσπάθεια με τη βία ν’ αποσπαστεί η μπάλα. Ίσως έτσι θα ονόμαζε κάποιος και το παιχνίδι με τη μαλακή σφαίρα (μπάλα). Κατά δε την απόρραξη έπρεπε αφού κτυπήσει την μπάλα στο έδαφος με δύναμη, και αφού δεκτεί το κτύπημα της μπάλας με το χέρι, να την ξανακτυπήσει (στο έδαφος) και άθροιζε (μετρούσε) τον αριθμό των κτυπημάτων. Κατά δε την ουρανίαν, αφού ο μεν παίκτης ανάστρεφε τον εαυτό του, έριχνε προς τα πάνω τη σφαίρα στον ουρανό· και αυτό που πηδούσαν [για να τη πιάσουν] όφειλαν να την αρπάξουν πριν πέσει στη γη, πράγμα που φαίνεται να δηλώνει και ο Όμηρος στους Φαίακες. Όταν, όμως, έστελναν την μπάλα προς τον τοίχο, μετρούσαν τον αριθμό των κτυπημάτων. Και εκείνος που ηττάτο (έχανε) ονομάζετο «όνος» (γαϊδούρι) και έκανε ότι τον διέτασσαν και ο νικητής (ονομάζετο) βασιλιάς και ήταν αυτός που διέτασσε. Θα μπορούσε, λοιπόν, κάποιος να πει ότι αυτός που ασχολείται με την μπάλα, παίζει μπάλα, πετά την μπάλα, κτυπά την μπάλα, ρίχνει, στέλλει, εκπέμπει, εξαποστέλλει, ξαναστέλλει, αντιρίχνει, αντιεπαναφέρει την μπάλα, ασχολείται με τα της μπάλας, είναι ρυθμικός, καλόσχημος (με καλή εμφάνιση), καλός σκοπευτής, επόπτης, νευρώδης. Είναι δε δυνατό να ονομάσει κανείς το παιχνίδι επίσκυρο και σφαιρομαχία»
Ανέκδοτη μετάφραση Μόδεστου Σαμάρα+
Ο Παυσανίας μάλιστα (2ος μΧ αιώνας) αναφέρεται στο άγαλμα του Ηρακλή όπου θυσίαζαν οι «σφαιριστές» της Σπάρτης, οι αθλητές δηλαδή της σφαίρας (μπάλας) που ήταν ομαδικό, κάτι ανάλογο με το αγώνισμα του πλατανιστά. Υπήρχαν μάλιστα διάφορες ομάδες. Από επιγραφές που σώζονται σε νικητήριες στήλες είναι γνωστοί οι σφαιρείς των Πιτανατών, των λιμναέων, των κυνοουρέων.
Το άθλημα της σφαίρας γινόταν στο δρόμο, κοντά στον οποίον βρισκόταν το άγαλμα του «Ηρακλή» ή στο χώρο κοντά στο ιερό της «Ορθίας».
Για τον τρόπο διεξαγωγής, ο Λουκιανός στον «Ανάχαρση» αναφέρει ότι οι σφαιρείς συμπλέκονταν, πράγμα που φανερώνει ότι επρόκειτο για βίαιο παιγνίδι ανάλογο με τον γνωστό πλατινιστά. Γράφει: «μηδέ οίεσθαι μάτην πονείν αυτούς, οπόταν σφαίρας περί εν των θεάτρω συμπέσοντες παιώσιν αλλήλους».
ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΕΣ ΣΚΗΝΕΣ
Χαρακτηριστική πάντως είναι η σκηνή με την επιτύμβια στήλη σφαιριστή όπου ο ποδοσφαιριστής ισορροπεί στο γόνατο του ή εκτελεί ασκήσεις δεξιοτεχνίας με μπάλα και γόνατο. Αυτή η στάση είναι σήμερα σε όλους γνωστό ότι αφορά ποδόσφαιρο και δείχνει την ικανότητα του παίχτη για έλεγχο της μπάλας.
Περισσότερες πληροφορίες
http://
.png "English"){kind=small}
.webp)
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου